I'm a designer and...

Izrazite se - dovršite rečenicu i pogledajte šta su drugi rekli.



http://www.dotdotdotspot.com/

AESOP 2009 Why can't the future be more like the past?

23rd Congress of the Association of European Schools of Planning

15 - 18 July 2009
Liverpool, UK


Dates and Deadlines

September 08
Formal call for papers

31st January 2009
Abstract submission deadline

30th March 2009
Notification of acceptance of abstracts

31st May 2009
Deadline for early registration


http://www.liv.ac.uk/aesop2009/index.htm

The Image of the Architect

Utopijske predrasude o urbanom dizajnu

U broju 47 časopisa DaNS objavljen je tekst Vladimira A. Milića o razumevanju predmeta i samog pojma urbanog dizajna. Navodimo odlomke: [1]

Posledice konfuzne percepcije urbanog dizajna dobrim delom su zasluga njegove arhitektonske ili, bolje, arhitektonične prirode. Zaista nije lako ubediti u suprotno većinu onih koji veruju da urbani dizajn nije osobita, autonomna osobina i delatnost, nego je samo sinonim za arhitektonsko projektovanje u „gradskim“ razmerama, dakle pored kuća ima tu i ulica, trgova, parkova i tako… sve to se isprojektuje. I sve je to arhitektonsko istrajavanje na ovakvom razumevanju i, shodno tome, upražnjavanje urbanog dizajna u gradovima i naseljima, ne odstupa bitno od prethodno pomenutu „proste“ definicije urbanog dizajna. A ako je to tako, onda je urbani dizajn jedno utopijsko, uređivačko i normativno oruđe, koje grad tretira kao građevinu. Poistovetiti, pa čak i svesti svemirski komplikovan fenomen grada na fizičku suštinu građevine, a time i društvenu i kulturnu suštinu urbane zajednice redukovati na artefakt, poput skupa ili sklopa zgrada i neizgrađenih prostora, intencija je opasna za grad i građane.
Iz utopijske prirode urbanog dizajna, koja se lako može pratiti kroz njegovu istoriju (istovremeno i kroz istoriju gradova i istoriju ideja o gradovima!), proističe nekoliko neugodnih predrasuda:
1. Urbani dizajn je prioritetno umetnički kreativna disciplina (…)
2. Urbani dizajn determiniše urbanu formu (…)
3. Developerima je neophodan urbani dizajn. (…) Developeri, ništa manje nego gradska zajednica sklona da brani i upražnjava pravo da bira formu, karakter i kvalitet prostora koji gradi i koristi za svoje pare, potrebe, interese prema sopstvenom sistemu vrednosti
4. Urbani dizajn usmerava ponašanje korisnika prostora (…)
5. Urbani dizajn treba da prati sopstvene savremene trendove.

[1] Vladimir A. Milić, "Odnegovane predrasude i zapušteni aspekti urbanog dizajna", DaNS 47 (septembar 2004) p. 18.

Bogdan Tirnanić

U spomen na nedavno preminulog Bogdana Tirnanića, najpoznatijeg hroničara života u Beogradu, navodimo odlomke iz njegovog teksta o Karađorđevoj ulici. Radi se, zapravo, o svojevrsnom programu urbane obnove, kome se ni danas nema šta zameriti. [1]

Jedna od najvećih lagarija koju ste ikada čuli jeste ona o tome kako će kad na vrbi rodi grožđe Beograd izaći na obale svojih reka. Kao što je poznato, taj je projekat opet odložen za malo sutra i sva je prilika da ni ova generacija neće doživeti ostvarenje utopije „Beograd, rečni grad“. Mišljenja smo da je to sjajno. Jer, istini na volju, koj će moj Beograd na rekama.
(...)
Ali...
Samo krajnje nerazuman odnos prema gradu (čitaj: mržnja) ne vidi da je Karađprđeva ulica, sada samo dno Beograda, njegova rugoba pred licem sveta, podzemlje i deveti krug istovremeno i njegova potencijalno najlepša avenija, jer se u njoj, i oko nje, nalazi bar desetak epohalnih građevina i bar još par tuceta dokaza da je ovaj kraj možda jedini singidunumski kvart kojim se Beograd uključuje u graditeljske tradicije evropskih gradova i njihove arhitekture. Treba li boljeg dokaza za to od zgrade „Zanatske zadruge“. Ipak, pomenimo još i hotel „Bristol“ i čitav blok oko njega, podnožje mosta iz Brankove ulice, te, na drugoj strani, zgrade od broja 41 na savskom pristaništu do onih na uglovima Zagrebačke i Kameničke ulice, gde je, u jednoj od kupola, svojevremeno stanovao slikar Ljuba Popović, i dalje, niz čvrstih, lepih građevina u tim i drugim poprečnim ulicama prema Gavrila Principa. Da i ne govorimo o stepenicama koje Karađorđevu povezuju sa Kalemegdanom i Pariskom ulicom, i preko Kosmajske sa Kosančićevim vencem, glavnim istorijskim jezgrima grada, takođe prepuštenim neumitnom propadanju.
Ovim, naravno, ne otkrivamo arhitektonsku Ameriku, niti naš apel predstavlja nešto apsolutno novo (...). Ali, pošto smo mi protiv (...) svakog radikalnog preuređenja rušenjem i malourbanističkom kozmetikom novodobijenih poljana, smatramo da ništa ne stoji na putu da se već sada, odmah, pristupi revitalizaciji ovog dragocenog gradskog jezgra.
(...)
Projekt pravog preuređivanja ove, kao i svake druge ulice, ne zahteva u prvom trenutku neke radikalnije zahvate u postojeći gradski život i njegove uslovnosti. Nikakva pešačka zona. Nikakve oaze rekreacije. Naprotiv. Treba poći obrnutim redom. Na primer, učiniti hotel „Bristol“ ugostiteljskim uzorom. Ili povećati do nerazumne granice gradske takse na prodajni prostor za kuglagere, štavljene kože, vasionske brodove u neispravnom stanju, staro gvožđe, linoleume, eksplozive i otrove, prljavu vodu i sve što se u ovom trenutku inače prodaje u Karađorđevoj ulici, a smanjiti namete i garantovati potrebnu policijsku zaštitu za sve delatnosti iz tzv. male privrede. Terati prostitutke na stalne lekarske preglede i posete frizeru.
Zatim, omogućiti realizaciju projekta grupe mladih pozorišnih radnika (...) koji žele da preurede jedan od magacina na savskoj obali, kako se to inače radi u Njujorku i drugde, gde istrošeni industrijski i privredni objekti služe sve više kulturnim sadržajima. Isto tako, podržati staru inicijativu da se jednom od beogradskih umetničkih fakulteta ustupi zgrada „Zanatske zadruge“. Usloviti finansiranje BITEF-a i sličnih manifestacija njihovom obavezom da se sve priredbe koje zahtevaju posebne ambijente održavaju u prostorijama oko ove ulice. Podržavati preseljenje grafičke industrije, njenih malih i srednjih kapaciteta zapravo, u taj deo grada, otvoriti knjižare u ulici Kraljevića Marka. Vršiti stalnu turističku propagandu tramvajske linije broj „dva“ koja prolazi kroz Karađorđevu ulicu i koja je, poznato je, jedan od najlepših beogradskih malih mitova za svakodnevnu upotrebu i lično sećanje. (...) Obnoviti prostor ispod mosta (...). Naći prostor za bioskop (...). Pomno održavati higijenu svih stepeništa iz Karađorđeve ulice prema Kosančićevom vencu i Pariskoj. (...) Sačekati dovršenje železničkog čvora i tada (...) pristupiti oživljavanju fasada. Staru stanicu ne rušiti (...), već je pretvoriti u tehnički muzej. Iskoristitit koloseke i otvoriti čelezničku prugu do Sajma i Adfe Ciganlije. Zasaditi drvored od Kameničke do Kraljevića Marka. I tako dalje. Rečju, voleti Karađeorđevu ulicu kao način da se dokaže kako nismo od juče i kako ne nameravamo da ovde ostanemo samo do jutra.
A reke? Reke služe da voda teče. Neka ih.

[1] Bogdan Tirnanić. Beograd za početnike (Beograd: Bogdan Tirnanić, Zoran Spasić i Miodrag Dramičanin, 1987), pp. 50-54.

Lisabonski crno-beli svet

Boje grada Lisabona su crna i bela. Ove dve boje su simboli grada još iz vremena kada je ponovo postao postao hrišćanski grad, preuzet od Mavara 1147. godine. Crno-bele kockice, kojima su popločani svi trotoari u Lisabonu, vremenom su postale portugalski brand, kasnije izvožen u sve portugalske kolonije širom sveta - od Brazila do Makaa!

Čemu služe putovanja jednom urbanom dizajneru?

Putovanja od grada do grada mogu biti uzbudljiva iščitavanja kreativnih potencijala svake lokalne zajednice. Svakodnevne potrebe korisnika javnog prostora se vešto međusobno uklapaju i prožimaju uz poštovanje jednih prema drugima. Dobar dizajnerski odgovor na realne i praktične potrebe različitih korisnika javnog prostora govori najviše o duhu njegovih stanovnika da svoj svakodnevni zajednički prostor učine lepim.
Ovi primeri mogu biti kvalitetna inspiracija urbanim dizajnerima - posetiocima drugih gradova, u cilju primene dobrih iskustava u svojim sredinama!

Moje stare cipele

Fotografije pločnika u Bolonji i Lidu (Richard Meier)

Urbani dizajn i urbana obnova

Razvoj gradova će, u svetu pa i kod nas, u budućnosti biti zasnovan prevashodno na urbanoj obnovi i regeneraciji. Umesto daljeg širenja na račun obradivog zemljišta, izgradnje novih naselja na obodu gradskog područja i glorifikacije saobraćajne infrastrukture, model razvoja postaje nešto sasvim drugo – obnova već izgrađenih delova grada, povećavanje gustina, unapređivanje postojećeg, obogaćivanje novim sadržajima i formama.

Ovaj proces se u literaturi i praksi pominje pod različitim, sličnim imenima, sličnih, ali ne i sasvim istih značenja. Na engleskom jeziku to je, najčešće, urban renewall ili urban rehabilitation.

Regeneration and Development se prevodi kao obnova i razvoj. Najčešće se odnosi na proces urbane obnove i razvoja, ali može biti i, recimo, ekonomska ili (šira) društvena obnova.

U domaćoj literaturi se kao prevod termina regeneration javlja unapređenje ili čak regeneracija. Ovaj pojam može da se odnosi kako na najuže prostore, tako i na širu teritoriju grada. Podrazumeva učešće različitih aspekata rekonstrukcije u tom postupku.

Kod nas češći termin urbana rekonstrukcija nije dovoljno precizan kao zamena, pošto podrazumeva nešto uže polje aktivnosti od obnove (fokusirano na obnovu fizičkih struktura manjeg obuhvata).

Urbana obnova je najširi oblik rekonstrukcije. Najčešće se upotrebljava kada je predmet pažnje čitav grad.

Izrazi rehabilitacija, regeneracija i obnova najčešće se upotrebljavaju u anglosaksonskim zemljama i SAD. U Britaniji se često koristi i termin urbana renesansa. U Francuskoj, Španiji i Italiji češći naziv je remodelacija, a uz navedene manje razlike globalno se misli na isto: oživljavanje grada. [1]

Pod pojmom urbani dizajn kod nas se obično podrazumeva rad u „arhitektonskoj“ razmeri, odnosno oblast između planskih akata višeg reda i arhitektonskih projekata.

U smislu u kome se, međutim, u navedenoj literaturi pominje termin urban design, on obuhvata i planersku i projektantsku aktivnost, tako da se može shvatiti kao planiranje i projektovanje. U tom smislu, urbani dizajn kao ideja, metodološki koncept i proces, sadrži sve aktivnosti koje je neophodno sprovoditi u procesu urbane obnove.

Razumevanje pojma urbanog dizajna, kao oblikovanja gradskih prostora, u različitim periodima, odnosno fazama urbanističkih promišljanja, variralo je od autora do autora. Tako se prepoznaje nekoliko koncepata, od kojih ćemo navesti urbani dizajn kao dominaciju fizičkog proizvoda, odnosno oblikovanje grada bez projektovanja objekata (makro skala arhitekture), zatim integraciju fizičkog i društvenog domena u krajnjem produktu (formiranje fizičkog okvira društvene sfere), integraciju fizičkog proizvoda i procesa i, na kraju, dominaciju procesa, kod koje savremeni urbani dizajner najčešće ne oblikuje izgrađeni artefakt, već definiše sferu odlučivanja, u kojoj drugi dalje formiraju fizičke strukture. [2]

Urbani dizajn spaja brojne elemente stvaranja mesta – odgovornost prema životnoj sredini, društvenu jednakost i ekonomsku izvodljivost, na primer – kako bi se dobila mesta koja se odlikuju lepotom i posebnim identitetom.

Urbani dizajn prevazilazi svoje korene kao što su planiranje saobraćaja, arhitektonsko projektovanje, ekonomija razvoja, pejzažno uređenje i inženjering. On obuhvata sve te elemente. Ukratko, urbani dizajn je proces stvaranja nove vizije nekog prostora, a zatim angažovanja eksperata na realizaciji te vizije.

[1] Eva Vaništa Lazarević, Obnova gradova u novom milenijumu (Beograd: Classic map studio, 2003), pp. 50-60.
[2] Dragana Bazik, Relacijski prostor grada: projekat, tekst, realizacija (Beograd: Arhitektonski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2008), pp. 12-15.